Η παχυσαρκία αποτελεί μια χρόνια πάθηση που χαρακτηρίζεται από υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (BMI) είναι το κύριο εργαλείο αξιολόγησης, με την παχυσαρκία να διαγιγνώσκεται όταν το BMI υπερβαίνει τα 30 kg/m². Η διαφορά με το υπερβολικό βάρος (BMI 25-29.9) έγκειται στο βαθμό επικινδυνότητας για την υγεία.
Οι κύριες αιτίες της παχυσαρκίας περιλαμβάνουν:
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, το 67% των ενηλίκων αντιμετωπίζει πρόβλημα υπερβολικού βάρους ή παχυσαρκίας, ενώ η παιδική παχυσαρκία αγγίζει το 33%, κατατάσσοντας τη χώρα μας στις πρώτες θέσεις παγκοσμίως.
Η παχυσαρκία συνδέεται άμεσα με σοβαρές επιπλοκές που επηρεάζουν πολλαπλά συστήματα του οργανισμού. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κυριότερη απειλή, με την αρτηριακή υπέρταση να εμφανίζεται σε 6 στους 10 παχύσαρκους ασθενείς, ενώ ο κίνδυνος για στεφανιαία νόσο αυξάνεται κατά 70%.
Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 αποτελεί άμεση συνέπεια της παχυσαρκίας, με το 85% των διαβητικών να είναι υπέρβαροι. Παράλληλα, αναπνευστικά προβλήματα όπως η αποφρακτική άπνοια ύπνου επηρεάζει το 70% των παχύσαρκων ατόμων, προκαλώντας χρόνια κόπωση και καρδιαγγειακή καταπόνηση.
Οι μυοσκελετικές διαταραχές, ιδιαίτερα η αρθρίτιδα των γονάτων και της σπονδυλικής στήλης, περιορίζουν σημαντικά την κινητικότητα. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις περιλαμβάνουν κατάθλιψη, άγχος και χαμηλή αυτοεκτίμηση, δημιουργώντας φαύλο κύκλο που επιδεινώνει το πρόβλημα.
Επιπλέον, η παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο για συγκεκριμένους τύπους καρκίνου, συμπεριλαμβανομένων του μαστού, του παχέος εντέρου και του ενδομητρίου, καθιστώντας την πρόληψη και αντιμετώπισή της ζωτικής σημασίας.
Η φαρμακευτική θεραπεία της παχυσαρκίας αποτελεί σημαντικό εργαλείο για άτομα με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) άνω του 30 ή άνω του 27 με συνοσηρότητες. Στην Ελλάδα, διατίθενται αποτελεσματικά φάρμακα με ιατρική συνταγή που υποστηρίζουν την απώλεια βάρους σε συνδυασμό με διατροφικές και συμπεριφορικές αλλαγές.
Το Orlistat αποτελεί αναστολέα της λιπάσης που δρα στο γαστρεντερικό σύστημα, μειώνοντας την απορρόφηση λιπών κατά 30%. Χορηγείται σε δόση 120mg τρεις φορές ημερησίως με τα κύρια γεύματα. Οι κυριότερες παρενέργειες περιλαμβάνουν γαστρεντερικές διαταραχές, ιδιαίτερα όταν καταναλώνονται τρόφιμα πλούσια σε λίπη.
Η Liraglutide είναι ενέσιμο φάρμακο που ανήκει στους αγωνιστές των υποδοχέων GLP-1. Βοηθά στην απώλεια βάρους μέσω της επιβράδυνσης της γαστρικής κένωσης και της μείωσης της όρεξης. Η δοσολογία ξεκινά από 0,6mg και αυξάνεται σταδιακά έως 3mg ημερησίως.
Ο συνδυασμός Naltrexone-Bupropion δρα στο κεντρικό νευρικό σύστημα για τον έλεγχο της όρεξης. Η θεραπεία ξεκινά σταδιακά και απαιτεί προσεκτική παρακολούθηση της αρτηριακής πίεσης.
Τα κριτήρια επιλογής φαρμακευτικής θεραπείας περιλαμβάνουν:
Η ιατρική παρακολούθηση είναι απαραίτητη για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας, την παρακολούθηση παρενεργειών και την προσαρμογή της θεραπείας. Αντενδείξεις περιλαμβάνουν την εγκυμοσύνη, σοβαρές καρδιοπάθειες και ανεξέλεγκτη υπέρταση.
Τα συμπληρώματα διατροφής μπορούν να υποστηρίξουν τον έλεγχο βάρους ως μέρος μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης. Στην ελληνική αγορά διατίθενται διάφορα φυσικά προϊόντα με ερευνητικά τεκμηριωμένα οφέλη.
Τα εκχυλίσματα πράσινου τσαγιού και η καφεΐνη ενισχύουν τη θερμογένεση και τον μεταβολισμό. Η Chitosan, εκχύλισμα από κέλυφος καρκινοειδών, βοηθά στη μείωση της απορρόφησης λιπών. Η Garcinia Cambogia περιέχει υδροξυκιτρικό οξύ που μπορεί να μειώσει την όρεξη.
Οι πρωτεΐνες σε σκόνη προάγουν τον κορεσμό και τη διατήρηση μυϊκής μάζας κατά την απώλεια βάρους. Η L-Carnitine υποστηρίζει τον μεταβολισμό των λιπαρών οξέων, ενώ τα προβιοτικά βελτιώνουν την εντερική μικροχλωρίδα που συνδέεται με τον έλεγχο βάρους.
Τα κυριότερα σημεία για την ασφαλή χρήση συμπληρωμάτων περιλαμβάνουν:
Η συμβουλή φαρμακοποιού είναι απαραίτητη για την επιλογή κατάλληλων προϊόντων, την αποφυγή αλληλεπιδράσεων και τη διασφάλιση ασφαλούς χρήσης. Τα συμπληρώματα δεν αποτελούν μαγική λύση αλλά μπορούν να ενισχύσουν τα αποτελέσματα υγιεινής διατροφής και άσκησης.
Η μεσογειακή διατροφή αποτελεί έναν από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης της παχυσαρκίας. Βασίζεται σε φρέσκα λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ψάρι και ελαιόλαδο, ενώ περιορίζει τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τα κορεσμένα λιπαρά. Η περιοδική νηστεία και η χρονοδιατροφή μπορούν να βοηθήσουν στη ρύθμιση του μεταβολισμού.
Η τακτική άσκηση είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική απώλεια βάρους. Η ενυδάτωση παίζει κρίσιμο ρόλο στον μεταβολισμό, ενώ η διαχείριση του στρες και η ποιοτική ύπνος επηρεάζουν την ορμονική ισορροπία. Για επιτυχή αλλαγή συνηθειών συνιστάται:
Η επαγγελματική βοήθεια είναι απαραίτητη όταν ο δείκτης μάζας σώματος υπερβαίνει το 30, όταν υπάρχουν συνοδά νοσήματα όπως διαβήτης ή καρδιαγγειακά προβλήματα, ή όταν οι προσπάθειες αυτοδιαχείρισης δεν αποφέρουν αποτελέσματα. Ο διαιτολόγος και ο φυσιοθεραπευτής διαδραματίζουν βασικό ρόλο στην εκπόνηση εξατομικευμένου προγράμματος.
Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να εξεταστούν χειρουργικές επιλογές. Η διακοπή φαρμακευτικής αγωγής πρέπει να γίνεται μόνο υπό ιατρική επίβλεψη. Οι τακτικοί έλεγχοι και η συστηματική παρακολούθηση της προόδου είναι απαραίτητα στοιχεία για την επίτευξη μακροπρόθεσμων στόχων και τη διατήρηση της απώλειας βάρους.
