Ο ιός HIV (Human Immunodeficiency Virus) είναι ένας αναδρομικός ιός που προσβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, καταστρέφοντας συγκεκριμένα τα CD4+ T κύτταρα. Αυτό οδηγεί σε σταδιακή εξασθένηση των φυσικών αμυντικών μηχανισμών του σώματος.
Ο ιός μεταδίδεται αποκλειστικά μέσω:
Το HIV είναι ο ιός, ενώ το AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) αποτελεί το τελικό στάδιο της μόλυνσης από HIV, όταν το ανοσοποιητικό σύστημα έχει σοβαρά εξασθενήσει. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, εκτιμάται ότι περίπου 15.000 άτομα ζουν με HIV.
Τα αρχικά συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως 2-4 εβδομάδες μετά τη μόλυνση και μοιάζουν με γριπώδη συνδρομή:
Η νόσος εξελίσσεται σε τρία στάδια: το αρχικό οξύ στάδιο, την ασυμπτωματική περίοδο που μπορεί να διαρκέσει χρόνια, και το τελικό στάδιο του AIDS.
Η διάγνωση γίνεται με εξετάσεις αίματος που ανιχνεύουν αντισώματα ή αντιγόνα του ιού. Στην Ελλάδα, οι εξετάσεις είναι διαθέσιμες δωρεάν στα δημόσια νοσοκομεία και τα ΚΕΕΛΠΝΟ. Η έγκαιρη διάγνωση είναι κρίσιμη για την αποτελεσματική θεραπεία και την πρόληψη της μετάδοσης.
Η αντιρετροϊκή θεραπεία (ART) αποτελεί τη βάση της σύγχρονης θεραπείας του HIV. Πρόκειται για συνδυασμό φαρμάκων που αναστέλλουν την αναπαραγωγή του ιού, μειώνοντας το ιικό φορτίο στο αίμα σε μη ανιχνεύσιμα επίπεδα.
Στην Ελλάδα, τα φάρμακα ART διατίθενται μέσω του ΕΣΥ και εξειδικευμένων κέντρων. Η συνεχής θεραπεία είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της αποτελεσματικότητας και την πρόληψη της ανάπτυξης αντοχής στα φάρμακα.
Στην ελληνική αγορά διατίθεται ευρεία γκάμα αντιρετροϊκών φαρμάκων. Τα κύρια εμπορικά ονόματα περιλαμβάνουν το Truvada (tenofovir/emtricitabine), Atripla (efavirenz/tenofovir/emtricitabine), Kaletra (lopinavir/ritonavir) και Isentress (raltegravir).
Οι ασθενείς μπορούν να επιλέξουν μεταξύ μονοθεραπειών με μεμονωμένες δραστικές ουσίες ή συνδυασμένων θεραπειών σε ένα δισκίο. Τα νέα φάρμακα όπως το Bictegravir και το Doravirine προσφέρουν βελτιωμένη ανοχή και λιγότερες παρενέργειες.
Τα φάρμακα πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά την ίδια ώρα, ανεξάρτητα από τα γεύματα. Η τήρηση της θεραπείας είναι κρίσιμη για την επιτυχία της αντιμετώπισης του HIV.
Η πρόληψη της μετάδοσης του HIV αποτελεί βασική προτεραιότητα δημόσιας υγείας. Οι κύριες μέθοδοι πρόληψης περιλαμβάνουν τη χρήση προφυλακτικών κατά τη διάρκεια σεξουαλικών επαφών, την αποφυγή κοινής χρήσης βελονών και σύριγγων, καθώς και τον έλεγχο αίματος και οργάνων πριν από μεταγγίσεις ή μεταμοσχεύσεις.
Η PrEP (προέκθεση προφύλαξη) αφορά τη λήψη φαρμάκων πριν από πιθανή έκθεση στον ιό, ενώ η PEP (μετα-έκθεση προφύλαξη) εφαρμόζεται εντός 72 ωρών μετά από πιθανή έκθεση. Στην Ελλάδα, αυτές οι θεραπείες είναι διαθέσιμες μέσω των νοσοκομείων και εξειδικευμένων κέντρων, προσφέροντας αποτελεσματική προστασία όταν χρησιμοποιούνται σωστά.
Η καθημερινή διαχείριση του HIV περιλαμβάνει τη συνεπή λήψη αντιρετροϊκών φαρμάκων, τακτικούς εργαστηριακούς ελέγχους και υγιεινό τρόπο ζωής. Η τήρηση του θεραπευτικού σχήματος είναι κρίσιμη για τη διατήρηση ανιχνεύσιμου ιικού φορτίου και την πρόληψη αντοχής στα φάρμακα.
Στην Ελλάδα λειτουργούν εξειδικευμένοι οργανισμοί όπως το ΚΕΕΛΠΝΟ, ο Θετικός Φωνή και τοπικές ΜΚΟ που προσφέρουν ψυχολογική στήριξη, συμβουλευτική και ενημέρωση. Η συμμετοχή σε ομάδες υποστήριξης και η επαφή με εξειδικευμένους ψυχολόγους βοηθούν στην αντιμετώπιση του στίγματος και την ψυχική ευημερία.
