Ο αλκοολισμός αποτελεί μια χρόνια νόσο εξάρτησης που χαρακτηρίζεται από την ανεξέλεγκτη κατανάλωση αλκοόλ παρά τις αρνητικές συνέπειες στην υγεία, την εργασία και τις προσωπικές σχέσεις. Η διαταραχή αυτή επηρεάζει το νευρικό σύστημα και δημιουργεί φυσική και ψυχολογική εξάρτηση από το αλκοόλ.
Τα συμπτώματα του αλκοολισμού εκδηλώνονται σε πολλαπλά επίπεδα. Φυσικά, παρατηρούνται τρόμος των χεριών, εφίδρωση, ναυτία, αϋπνία και απώλεια όρεξης. Ψυχολογικά, οι ασθενείς βιώνουν άγχος, κατάθλιψη, ευερεθιστότητα και δυσκολία συγκέντρωσης. Η ανοχή στο αλκοόλ αυξάνεται προοδευτικά, απαιτώντας μεγαλύτερες ποσότητες για την επίτευξη του ίδιου αποτελέσματος.
Η νόσος εξελίσσεται σταδιακά από την περιστασιακή κατάχρηση στην πλήρη εξάρτηση. Οι επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή περιλαμβάνουν:
Η διαφορά μεταξύ κατάχρησης και εξάρτησης έγκειται στον βαθμό ελέγχου που διατηρεί το άτομο έναντι της κατανάλωσης αλκοόλ και στη σοβαρότητα των συνεπειών.
Ο αλκοολισμός αναπτύσσεται μέσω της αλληλεπίδρασης πολλαπλών παραγόντων, δημιουργώντας ένα πολύπλοκο πλαίσιο κινδύνου που διαφέρει από άτομο σε άτομο. Η κατανόηση αυτών των παραγόντων είναι κρίσιμη για την πρόληψη και την έγκαιρη παρέμβαση.
Η κληρονομικότητα παίζει σημαντικό ρόλο, με τα παιδιά αλκοολικών να έχουν 3-4 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα ανάπτυξης εξάρτησης. Το οικογενειακό περιβάλλον και τα πρότυπα συμπεριφοράς που παρατηρούν τα παιδιά επηρεάζουν καθοριστικά τη μελλοντική τους σχέση με το αλκοόλ.
Το χρόνιο στρες, η κοινωνική πίεση και η έλλειψη υγιών μηχανισμών διαχείρισης προβλημάτων αυξάνουν τον κίνδυνο. Η έναρξη κατανάλωσης σε νεαρή ηλικία, ιδιαίτερα πριν τα 15 έτη, σχετίζεται με υψηλότερο ποσοστό εξάρτησης στην ενήλικη ζωή.
Συνυπάρχουσες ψυχιατρικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη, οι διαταραχές άγχους και η διπολική διαταραχή αυξάνουν σημαντικά την πιθανότητα ανάπτυξης αλκοολισμού, καθώς πολλά άτομα χρησιμοποιούν το αλκοόλ ως μέθοδο αυτοθεραπείας.
Η ναλτρεξόνη είναι ένας ανταγωνιστής των οπιοειδών υποδοχέων που μειώνει την επιθυμία για αλκοόλ. Λειτουργεί μπλοκάροντας την απελευθέρωση ενδορφινών που προκαλεί το αλκοόλ, μειώνοντας έτσι την ευφορική αίσθηση. Στην Ελλάδα διατίθεται με συνταγή γιατρού σε δοσολογία 50mg ημερησίως.
Το Campral βοηθά στη διατήρηση της αποχής από το αλκοόλ αποκαθιστώντας την ισορροπία των νευροδιαβιβαστών στον εγκέφαλο. Είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό για ασθενείς που έχουν ήδη διακόψει την κατανάλωση αλκοόλ και λαμβάνεται σε δόσεις 666mg τρεις φορές την ημέρα.
Η δισουλφιράμη λειτουργεί ως αποτρεπτική θεραπεία, προκαλώντας δυσάρεστα συμπτώματα όπως ναυτία, εμετό και κεφαλαλγία όταν καταναλώνεται αλκοόλ. Αποτελεί μια αποτελεσματική μέθοδο για ασθενείς με ισχυρή κινητοποίηση.
Σύγχρονα φάρμακα όπως το nalmefene και νέες μορφές ναλτρεξόνης παρέχουν επιπλέον επιλογές θεραπείας. Ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής με ψυχοθεραπεία αποτελεί τη χρυσή θεραπεία για τον αλκοολισμό.
Η αποτοξίνωση από το αλκοόλ διαρκεί συνήθως 3-7 ημέρες και χωρίζεται σε τρία στάδια. Το πρώτο στάδιο (6-12 ώρες) περιλαμβάνει άγχος και τρόμο, το δεύτερο (12-24 ώρες) εμφανίζει αλλουσίες, ενώ το τρίτο (48-96 ώρες) μπορεί να περιλαμβάνει επιληπτικές κρίσεις.
Τα κύρια συμπτώματα περιλαμβάνουν τρόμο των άκρων, έντονη εφίδρωση, ναυτία, εμετό, αϋπνία, άγχος και σε σοβαρές περιπτώσεις παραισθήσεις (delirium tremens). Η ιατρική παρακολούθηση είναι απαραίτητη για την αποφυγή επικίνδυνων επιπλοκών.
Οι βενζοδιαζεπίνες αποτελούν τη βάση της θεραπείας για τη μείωση των συμπτωμάτων στέρησης. Επιπλέον, χορηγούνται βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ιδιαίτερα θειαμίνη, για την πρόληψη νευρολογικών επιπλοκών όπως το σύνδρομο Wernicke-Korsakoff.
Η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (ΓΣΘ) αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές μεθόδους αντιμετώπισης του αλκοολισμού. Βοηθά τους ασθενείς να αναγνωρίσουν και να τροποποιήσουν τις σκέψεις και συμπεριφορές που οδηγούν στην κατανάλωση αλκοόλ, αναπτύσσοντας υγιεινούς μηχανισμούς αντιμετώπισης.
Οι ομαδικές συνεδρίες προσφέρουν ένα υποστηρικτικό περιβάλλον όπου τα άτομα μοιράζονται εμπειρίες και στρατηγικές ανάρρωσης. Στην Ελλάδα λειτουργούν διάφορες ομάδες αυτοβοήθειας που παρέχουν πολύτιμη συναισθηματική υποστήριξη και πρακτικές συμβουλές για τη διατήρηση της νηφαλιότητας.
Η οικογένεια παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάρρωση. Η οικογενειακή θεραπεία βοηθά στην επικοινωνία, την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και την ανάπτυξη υγιών δυναμικών μεταξύ των μελών της οικογένειας.
Το πρόγραμμα των 12 βημάτων αποτελεί μια δομημένη προσέγγιση ανάρρωσης που εστιάζει στην προσωπική ανάπτυξη, την αποδοχή και την πνευματική ανάπτυξη. Ενθαρρύνει την ανάληψη ευθύνης και την αναζήτηση υποστήριξης από άλλους που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα.
Η αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου και η ανάπτυξη εξατομικευμένων στρατηγικών αντιμετώπισης είναι καθοριστικές για τη διατήρηση της νηφαλιότητας. Οι τεχνικές χαλάρωσης, η σωματική άσκηση και η αποφυγή καταστάσεων υψηλού κινδύνου αποτελούν βασικά εργαλεία πρόληψης.
Η έγκαιρη αναγνώριση των σημείων που μπορεί να οδηγήσουν σε υποτροπή είναι ζωτικής σημασίας:
Η τακτική επαφή με τον ιατρό και τον φαρμακοποιό διασφαλίζει την κατάλληλη παρακολούθηση της υγείας, την προσαρμογή της θεραπείας όταν χρειάζεται και την άμεση αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων. Η συμμόρφωση στη θεραπεία και οι τακτικές εξετάσεις είναι απαραίτητες για μακροχρόνια επιτυχία.
